Wiceprezes ZMP: w końcu także samorządowcy mogą zacząć protestować

We wtorek Związek Nauczycielstwa Polskiego ogłosił pogotowie protestacyjne, domagając się m.in. 10-procentowych podwyżek. O sytuacji finansowej w oświacie rozmawiali w środę przed spotkaniem Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego samorządowcy.

„Potrzebne jest wspólne spotkanie wszystkich stron” – skomentował wiceprezes Związku Miast Polskich, prezydent Sosnowca Arkadiusz Chęciński. „My nie chcemy protestów. A dzisiaj nawet samorządowcy mówili, że (...) w końcu dojdzie do tego, że nie będą mieć innego wyjścia, tylko protestować” – powiedział.

„To jest naprawdę ostateczna ostateczność, myślę, że jeszcze do tego muru nie doszliśmy” – dodał.

Zaznaczył, że protesty nic dobrego nie dają, zwłaszcza młodzieży.

„Oni są wtedy w tym całym zamieszaniu właściwie największym poszkodowanym, a każdy protest tylko powoduje zaognienie sytuacji i jeszcze trudniej się dogadywać” – podkreślił.

Jak mówił, samorządowcy zwracali w środę uwagę m.in. na sytuację finansową w oświacie.

„Nie tylko domagamy się pieniędzy, ale też prosimy, żeby wprowadzić takie zmiany w oświacie, które przyniosą oszczędności” – podkreślił.

W jego opinii samorządy są na dobrej drodze, żeby dojść do porozumienia ze stroną rządową, ale do tego potrzebne jest „naprawdę racjonalne i szybkie działanie Ministerstwa Edukacji Narodowej i zapewne też Ministerstwa Finansów”.

Zdaniem Chęcińskiego „sytuacja w oświacie naprawdę daleko zaszła”. Według niego powodem jest m.in. depopulacja w naszym kraju. „Nauczyciele chcą lepiej zarabiać, my chcemy mieć wyższy poziom edukacji i lepszą jakość kształcenia poprzez jakość szkół. To wszystko powoduje te napięcia” – ocenił.

Zdaniem samorządowca „najważniejszą rzeczą jest podejmowanie jakichś działań, bo w tym jest problem, że dzisiaj dużo mówimy, a nic nie robimy”.

„Podejmowanie działań ustabilizuje sytuację i myślę, że takie spotkania, może już w przyszłości, gdy będziemy znać te wszystkie ustawy, które mają być przygotowane w szerszym gronie razem, wspólnie, może przyniosą rozwiązanie. Dzisiaj spory tego typu i protesty w edukacji do niczego nie są potrzebne” – powiedział.

ZNP domaga się też uchwalenia przez Sejm obywatelskiego projektu nowelizacji Karty nauczyciela, zgodnie z którym wysokość wynagrodzenia nauczycieli powiązana została z wysokością przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce – tak, by nowelizacja weszła w życie od 1 stycznia 2026 r. W razie niespełnienia żądań zapowiada manifestację 1 września w Warszawie. Związkowcy mówią m.in. o „opieszałości działania rządu” w odniesieniu do ich środowiska.

Poproszona przez PAP o komentarz wiceministra edukacji Katarzyna Lubnauer zwróciła uwagę m.in. na podwyżki dla nauczycieli, wzrost nakładów na edukację, „jak i również rozwiązania prawne, o które postulowały od lat związki zawodowe, a które przełożyły się już na projekty ustaw”.

„Zachęcam, by dostrzegać wprowadzane przez rząd konkretne zmiany” – dodała.

Wiceszefowa MEN zaznaczyła, że „jeszcze nigdy ministerstwo nie było tak otwarte na współpracę ze związkami jak obecnie”.

1 stycznia 2025 r. weszła w życie reforma finansowania samorządów, zakładająca, że głównym źródłem dochodów samorządów będą dochody podatkowe, a subwencje z budżetu państwa będą miały charakter uzupełniający. Dotychczasową subwencję oświatową zastąpiły tzw. potrzeby oświatowe.

Pod koniec marca Grzegorz Kubalski ze Związku Powiatów Polskich powiedział PAP, że – jak wynika z wyliczeń organizacji samorządowych – w tegorocznym budżecie potrzeby oświatowe zostały zaniżone o ok. 40 do 45 mld zł w skali całego kraju.

„Kwota ta nie jest tożsama z wysokością środków, jaka dodatkowo musiałaby być przekazana z budżetu państwa; jest to kwota, którą należy uwzględnić w wyliczeniach, aby ustalić w jakiej wysokości powinna być nowa subwencja ogólna” – zaznaczył.

Łączna kwota potrzeb oświatowych dla wszystkich samorządów na 2025 r. określona została w ustawie o dochodach JST i wynosi 102,7 mld zł. Jest wyższa w stosunku do sumy subwencji oświatowej na 2024 r. i dotacji na dofinansowanie wychowania przedszkolnego (razem 92 mld 174 mln zł) o 10 mld 478 mln zł, czyli o 11,4 proc.

W opublikowanym pod koniec czerwca projekcie rozporządzenia w sprawie sposobu podziału kwoty potrzeb oświatowych 2026 r. MEN podało, że kwota ta wyniesie 111 mld 512 mln zł, będzie wyższa o 8,9 mld zł, tj. o 8,6 proc. w stosunku do 2025 r. Tzw. standard A – kwota, jaką samorząd dostaje na jednego ucznia, wyniesie ok. 9752 zł.

Kwota potrzeb oświatowych, podobnie jak subwencja oświatowa, jest dzielona między samorządy według algorytmu określanego co roku przez ministra edukacji. Punktem wyjścia w algorytmie jest tzw. standard A, obłożony systemem wag (mnożników), dzięki którym kwota na jednego ucznia zmienia się zależnie od typu i specyfiki szkoły, placówki lub potrzeb ucznia. Różnica polega m.in. na tym, że w nowym systemie do obliczania potrzeb oświatowych zostaną włączone wszystkie przedszkolaki, niezależnie od wieku. (PAP)

pak/ mam/