Sowińska: w systemie ROP przewidujemy dwa strumienie środków dla gmin

W trakcie posiedzenia KWRiST wiceminister przedstawiła założenia i postępy prac nad projektem ustawy o Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Jak przekazała, ustawa trafi do konsultacji społecznych już na początku lipca.

„Projekt otrzymał oczywiście wpis do wykazu prac rządu. W tej chwili kończymy prace nad zapisami samej ustawy i planujemy opublikować ją do konsultacji społecznych na początku lipca” – powiedziała Sowińska.

Wiceminister wyjaśniła, że ustawa o ROP jest potrzebna między innymi z powodów finansowych. Zdaniem Sowińskiej obecny system „nie motywuje przedsiębiorców do ekoporojektowania wyrobów i opakowań” a gminy mają trudności w osiąganiu celów recyklingu. Przypomniała przy tym, że nowe rozwiązania są konieczne także ze względu na implementację dyrektywy odpadowej oraz na cele zawarte w rozporządzeniu opakowaniowym PPWR.

Szefowa MKiŚ wskazała, że resort poprzez ustawę ROP chce osiągnąć trzy cele. Pierwszym z nich jest zapewnienie stabilnego finansowania gospodarki odpadami w gminach, a w konsekwencji zmniejszenie opłat dla mieszkańców.

„To nie będzie taka sytuacja, że z dnia na dzień to się zmieni, natomiast tutaj oczekujemy tego efektu, przy czym zdajemy sobie sprawę, że są kwestie inflacyjne, jest wzrost kosztów, ale to oczywiście wszystko można policzyć” – powiedziała.

Nowe rozwiązania mają też przyczynić się do zmniejszenia ilości odpadów i motywacji przedsiębiorców do ekoprojektowania wyrobów.

„Wiemy również, że gminy zgłaszają trudności w osiąganiu celów recyklingu, ale także celów składowania, dlatego potrzebne są systemowe zmiany. Nie da się rozwiązać tego problemu jednym rozwiązaniem. Jest tych rozwiązań kilka i m.in. rozszerzona odpowiedzialność producencka jest jednym z nich” – tłumaczyła wiceminister.

Źródła finansowania dla gmin

Opisując zasady przepływów finansowych w nowym systemie wyceszefowa MKiŚ powiedziała, że wprowadzający będą ewidencjonować tak jak do tej pory ilości opakowań wprowadzanych na rynek do systemu BDO.

"Na tej podstawie, na podstawie stawek zróżnicowanych na grupy projektowe, będą naliczane opłaty z rozszerzonej odpowiedzialności producenckiej, które będą wpływały od wprowadzających do urzędu marszałkowskiego. (…) Przewidujemy kwartalnie wpłaty z urzędów marszałkowskich do NFOŚiGW, który będzie pełnił rolę administratora całego systemu. Z kolei przepływ finansowy z Funduszu do gmin będzie następował na podstawie umowy, tzn. NFOŚiGW podpisze umowę z każdą gminą" - tłumaczyła Sowińska. 

Dodała, że resort przewiduje dwa strumienie środków, które będą trafiać do gmin.

"Pierwszy będzie stały, tutaj chciałabym wyjaśnić, że stały znaczy od ilości mieszkańców w danej gminie. Zdecydowaliśmy się na rozwiązanie po prostu z GUS. Natomiast ta opłata stała ona nie będzie duża, tzn. ona będzie tylko za gotowość do selektywnej zbiórki odpadów. Przewidujemy, że ta opłata wyniesie 6 zł za mieszkańca na rok" - wyjaśniła wiceminister. 

„Natomiast gros pieniędzy będzie miało funkcję motywującą, czyli to będzie za każdą tonę oddanego do recyklingu materiału. Oczywiście będzie miało to wpływ na konsumentów czy mieszkańców, dlatego że w dłuższej perspektywie czasu to obniży opłaty za odbiór odpadów” – przekazała Sowińska.

Odnosząc się do harmonogramu prac nad reformą wiceszefowa MKiŚ powiedziała, że w III kwartale Rada Ministrów planuje zatwierdzić projekt ustawy o ROP, a w "IVczwartym kwartale ustawą powinien zająć się parlament"

Sowińska zaznaczyła, że wdrożenie ustawy ma odbywać się stopniowo.

„W 2026 r. planujemy wdrożenie tej pierwszej opłaty stałej. W 2027 r. to będzie kwestia funkcji motywującej dla gmin, czyli gros dofinansowania za każdą tonę odpadów oddaną do recyklingu, natomiast w 2028 r. planujemy ostatni etap,  czyli podpisanie umów z przetwarzającymi odpady i recyklerami” – powiedziała wiceministra klimatu.

Nowy model systemu ROP zakłada zastąpienie dotychczasowych definicji wprowadzającego produkty w opakowaniach oraz wprowadzającego opakowania – nową definicją producenta, a także wprowadzenie, w ramach odpowiedzialności finansowej producenta, opłaty opakowaniowej, ponoszonej za każdy kilogram opakowania, w tym opakowania produktu w opakowaniu, które udostępnia po raz pierwszy na terytorium państwa członkowskiego lub rozpakowuje, nie będąc użytkownikiem końcowym.

Nowy model zakłada też powierzenie NFOŚiGW zadań organizacji odpowiedzialności producenta, która w imieniu producentów będzie realizowała obowiązki wynikające z ROP, w ramach zamkniętego obiegu finansowego. Z kolei marszałkowie województw będą organami odpowiedzialnymi za kontrolę poprawności naliczania i uiszczania opłaty opakowaniowej oraz redystrybucję wpływów z tytułu tej opłaty.

Ponadto zakłada się zniesienie od 2028 r. obowiązku osiągania przez producentów wnoszących opłatę opakowaniową (obecnie wprowadzających produkty w opakowaniach) określonych poziomów recyklingu. W związku z tym po zakończeniu okresu przejściowego, czyli od 1 stycznia 2028 r., dokumenty potwierdzające recykling (DPR) oraz dokumenty potwierdzające odpowiednio eksport odpadów opakowaniowych albo wewnątrzwspólnotową dostawę odpadów opakowaniowych w celu poddania ich recyklingowi (EDPR) zostaną zastąpione przez nowe instrumenty sprawozdawcze.

mc/ mp/