Sejm debatował nad asystencją osób z niepełnosprawnościami; projekty trafiły do komisji

Sejm debatował w piątek nad dwoma projektami ustaw o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami. Jeden to projekt rządowy, drugi jest autorstwa posłów Lewicy i Polski 2050. Debata toczyła się przy niemal pustej sali - uczestniczyło w niej kilkunastu posłów.

Systemowe wprowadzenie usług asystenckich to wieloletni postulat środowisk osób z niepełnosprawnościami, o czym wspomniał wiceminister rodziny Łukasz Krasoń. Podkreślił, że w Polsce żyje 5 mln osób z niepełnosprawnościami, które - jak mówił - przez lata były marginalizowane.

Wiceminister zwrócił uwagę, że dzięki wsparciu asystenta osoby te będą mogły realizować swój potencjał zawodowy i społeczny. Wskazał, że dzięki systemowemu wsparciu na rynek pracy może wejść 10 proc. osób z niepełnosprawnościami oraz 20 proc. ich opiekunów.

Krasoń poinformował, że koszt ustawy w pierwszym roku jej obowiązywania wyniesie 2,2 mld zł, w 2028 r. 3,4 mld zł, a w 2029 r. - 4,2 mld zł. Łącznie - jak dodał - w ciągu 10 lat na asystencję zostanie przeznaczonych 47,2 mld zł.

Przedstawiając poselską propozycję, Maja Nowak (Polska 2050) zaznaczyła, że to jeden z najważniejszych projektów tej kadencji w obszarze polityki społecznej, a Katarzyna Ueberhan (Lewica) zaapelowała o poparcie dla projektów ponad podziałami politycznymi.

W debacie Urszula Rusecka (PiS) w imieniu klubu opowiedziała się za dalszymi pracami nad projektami, zwracając jednocześnie uwagę na negatywne rozwiązanie, polegające na ograniczeniu usługi asystencji do 65. roku życia.

Poparcie dla projektów wyraziły w dyskusji również kluby KO, PSL, Polski 2050 oraz Lewicy.

Joanna Frydrych (KO), zaznaczyła, że dzięki systemowemu wprowadzeniu asystencji osobistej osoby z niepełnosprawnościami zyskają realną szansę na niezależne życie, większą samodzielność, a także udział w życiu społecznym i zawodowym.

Z kolei zdaniem Agnieszki Kłopotek (PSL) projekty stanowią głęboką reformę, która przybliża Polskę do standardów europejskich oraz ducha konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami.

Maja Nowak (Polska 2050) podkreśliła ustawa jest krokiem w kierunku prawdziwej podmiotowości, a nie doraźnej pomocy.

Poparcie dla omawianych rozwiązań zadeklarował również Tadeusz Tomaszewski (Lewica). „To nasz wspólny obowiązek wobec osób z niepełnosprawnościami” - podkreślił.

Wiceminister Krasoń, odpowiadając na wątpliwości posłów, zaznaczył, że rozwiązania zaproponowane w rządowym projekcie są oparte na przepisach funkcjonujących w innych państwach. 

„Jest wiele prac nad innymi mechanizmami skierowanymi do seniorów, ten system powinien się widzieć, a nie zawsze wkładać wszystkich do jednego worka, bo to się na dłuższą metę nie sprawdza” – wyjaśnił Krasoń.

Wicemarszałek Sejmu Szymon Hołownia poinformował, że projekty ustaw - zarówno rządowy, jak i poselski - zostaną skierowane do dalszych prac w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.

Oba projekty - co do najważniejszych założeń - są takie same.

Rządowa regulacja zakłada, że wnioski o ustalenie prawa do asystencji będzie można składać od 1 stycznia 2027 r. Według projektu, z usług asystenta będą mogły korzystać osoby z niepełnosprawnościami w wieku od 18 do 65 lat, które uzyskały co najmniej 80 punktów w skali potrzeby wsparcia, a od 2030 r. również młodzież od 13. roku życia. Według szacunków MRPiPS, ze wsparcia skorzysta ok. 100 tys. osób.

Obecnie usługi asystenckie realizowane są przez MRPiPS w ramach czasowych programów dla samorządów i organizacji pozarządowych. Nie ma systemowego uregulowania usług asystenckich tak, by każda osoba potrzebująca miała do nich dostęp.

W Sejmie procedowany jest też prezydencki projekt ustawy o asystencji osobistej. Regulacja w październiku 2024 r. trafiła do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. Według propozycji prezydenta usługa ma być dostępna w każdym powiecie dla osób powyżej 18 lat. Projekt przewiduje od 40 do 200 godzin asystencji osobistej miesięcznie. 

kkr/ kblu/ agz/