Koniec z nadużywaniem informacji publicznej. Samorządy chcą prawa do odmowy

Wniosek o wprowadzenie rozwiązań prawnych do ustawy o dostępie do informacji publicznej, mających na celu ograniczenie instrumentalnego wykorzystywania tego prawa, został zgłoszony przez Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych, a przedstawiła go podczas środowego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego mecenas Natalia Krupa.

„Ustawa o dostępie do informacji publicznej jest filarem jawności życia publicznego w Polsce. Ponad 20-letnia praktyka jej stosowania pokazuje jednak, że przepisy ustawy coraz częściej (…) wypaczają samą ideę prawa do informacji. Problem ten odczuwają szczególnie jednostki samorządu terytorialnego, ale (…) z podobnym zjawiskiem zmagają się wszystkie instytucje publiczne, ministerstwa, urzędy centralne, sądy i wiele innych” – powiedziała Krupa.

Na poparcie tego stwierdzenia prawniczka przytoczyła kilka przykładów jaskrawych nadużyć prawa do informacji.

„Miasto Gliwice było adresatem wniosków o dostęp do informacji publicznej od tego samego wnioskodawcy. Jeden wniosek liczył sobie 800 pytań na 54 stronach A4, a drugi 99 pytań na pięciu stronach A4. Oczywistym celem wnioskodawcy nie była jawność, lecz sparaliżowanie pracy urzędu” – powiedziała.

W jej opinii takie działania prowadzą do dezorganizacji pracy urzędów, angażują wielu pracowników i środki publiczne, a przede wszystkim wypaczają sens ustawy o dostępie do informacji publicznej. Mecenas Krupa zwróciła również uwagę, że wiele jednostek samorządu terytorialnego bywa adresatami wniosków, z których treści wynika, że odpowiedź ma służyć celom komercyjnym. Tą drogą wnioskodawcy pozyskują informacje o planowanych w JST zakupach, wdrożeniach lub o potencjalnym zapotrzebowaniu jednostki w celu wykorzystania ich w swojej działalności.

„W jednej z gmin było kilkadziesiąt wniosków rocznie od przedsiębiorcy zbierającego informacje na własny portal o domenie zbliżonej do domeny strony internetowej gminy. Domena zarabiała na reklamach, a przedsiębiorca na tej stronie internetowej publikował odpowiedzi urzędu” – powiedziała mecenas Krupa.

Prawniczka zwróciła również uwagę na coraz częściej pojawiające się wnioski o dostęp do informacji publicznej dotyczące obszarów ochrony ludności, obronności cywilnej i zarządzania kryzysowego.

„Orzecznictwo sądów administracyjnych już dostrzegło zjawisko nadużycia prawa do informacji publicznej. Naczelny Sąd Administracyjny w szeregu wyroków wyraźnie wskazał, że prawo to nie może być używane w sposób sprzeczny z jego celem. Jednak brak jest wyraźnej podstawy prawnej, na którą organ może się powołać, odmawiając udostępnienia informacji w przypadku nadużycia prawa” – zaznaczyła mecenas Krupa.

Dlatego strona samorządowa postuluje wprowadzenie do ustawy przepisu, który pozwoliłby na odmowę udostępnienia informacji, gdy wniosek ma charakter uporczywy, powtarzający się, nadmierny, służy celom komercyjnym lub sprawie indywidualnej wnioskodawcy. Postuluje również odmowę udostępnienia informacji, których ujawnienie mogłoby zagrażać bezpieczeństwu lub skuteczności działań związanych z ochroną.

„To rozwiązanie nie ma ograniczać prawa obywateli do informacji, lecz chronić jego sens przed instrumentalnym wykorzystywaniem w sposób, który szkodzi interesowi publicznemu” – podkreśliła prawniczka.

mam/