MEN o edukacji domowej: sposób naliczania środków uwzględnia rzeczywisty poziom kosztów edukacji

Pod koniec lipca w Dzienniku Ustaw opublikowano rozporządzenie ministra edukacji ws. sposobu podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych między jednostki samorządu terytorialnego w roku 2026. Zawiera ono załącznik, który wprowadza zmiany w finansowaniu uczniów korzystających z edukacji domowej.

W czwartek politycy Konfederacji ocenili, że rozporządzenie to ogranicza od 2026 r. środki na edukację domową, a zmiany uderzą m.in. w rodziny wielodzietne i dzieci ze specjalnymi potrzebami. Zdaniem Krzysztofa Bosaka w rozporządzeniu kontynuowany jest trend ograniczania możliwości nauczania w formule edukacji domowej. - Zgodnie z tym nowym rozporządzeniem mają być drastycznie ograniczone możliwości finansowania edukacji domowej dla szkół, które mają w edukacji domowej powyżej 96 uczniów; mają być ograniczone środki, mają być wprowadzone różnego rodzaju ograniczenia. Uważamy, że te decyzje są nieodpowiedzialne, pochopne i nieuzasadnione - powiedział.

O komentarz PAP poprosiła resort edukacji. W odpowiedzi Wydział Informacyjno-Prasowy MEN przekazał, że „celem przedmiotowej zmiany jest zapewnienie racjonalnego, sprawiedliwego i zgodnego z zasadą gospodarności podziału środków publicznych, a nie ograniczanie edukacji domowej”.

Resort zwrócił uwagę, że uczniowie objęci edukacją domową co do zasady nie uczestniczą w zajęciach dydaktycznych w szkole, a koszty, jakie ponosi szkoła w związku z ich kształceniem, ograniczają się głównie do organizacji egzaminów klasyfikacyjnych oraz ewentualnych konsultacji i wsparcia.

„Nie są to koszty porównywalne z kosztami kształcenia ucznia uczęszczającego na co dzień do szkoły, który korzysta z pełnego zaplecza dydaktycznego, kadry nauczycielskiej, infrastruktury i różnorodnych form wsparcia” – argumentuje MEN.

Ministerstwo przekazało, że zmiany dotyczące sposobu naliczania środków finansowych dla szkół, organizujących naukę w formie edukacji domowej, wynikają z „potrzeby dostosowania mechanizmu naliczania kwot potrzeb oświatowych do realnych kosztów realizacji zadań oświatowych”.

Wyjaśniło, że w tym kontekście limit uczniów uprawniających szkołę do otrzymania wskaźnika 0,8 został obniżony z 200 do 96 (96 to liczba uczniów która definiuje „małą szkołę” w rozporządzeniu o podziale łącznej kwoty potrzeb oświatowych), a dla liczby uczniów powyżej tej wartości zastosowany będzie wskaźnik 0,2 lub 0,4.

Resort zaznaczył, że „decyzja ta wynika z faktu, że szkoły, w których znaczna większość uczniów realizuje obowiązek szkolny poza szkołą, co do zasady ponoszą istotnie niższe koszty funkcjonowania w porównaniu z placówkami prowadzącymi naukę w systemie klasowo-lekcyjnym”.

Zdaniem resortu taki mechanizm – czyli naliczanie wyższej kwoty (przy wskaźniku 0,8) do 96 uczniów, a niższej od 97. ucznia – pozwala uwzględnić zarówno stałe koszty funkcjonowania szkoły, niezależne od liczby uczniów, jak i te, które przypadają na każdego ucznia indywidualnie.

MEN podało też, że kwoty potrzeb oświatowych naliczone wskaźnikiem Sf (czyli finansowanie, w ramach którego dokonano zmian na 2026 r. w rozporządzeniu) wynoszą: w 2025 r. - 237 mln zł (50 tys. uczniów), a w 2026 r. - 273 mln zł (62 tys. uczniów).

Zaznaczyło również, że „podobnie jak w przypadku innych kategorii uczniów (np. uczniów z niepełnosprawnościami, uczniów oddziałów sportowych czy uczniów z terenów wiejskich), sposób naliczania środków uwzględnia rzeczywisty poziom kosztów edukacji”.

Od 1 stycznia 2025 r. obowiązują nowe zasady finansowania samorządów. Zgodnie z reformą, głównym źródłem dochodów samorządów stały się dochody podatkowe, a subwencje z budżetu państwa mają charakter uzupełniający. Wprowadzono pojęcie "potrzeb finansowych jednostki samorządu terytorialnego", które są elementem kalkulacyjnym do ustalenia subwencji z budżetu państwa. Zgodnie z nowymi przepisami, potrzeby finansowe jednostek samorządu terytorialnego to suma potrzeb: wyrównawczych, oświatowych, rozwojowych, ekologicznych i uzupełniających.

pak/ agz/ ktl/ mp/