Częstochowa województwem Tego chcą lokalni samorządowcy

W liście przewodnim do premiera, który został wysłany w środę, prezydent Częstochowy podkreślił, że to największe w Polsce miasto, które nie jest stolicą województwa. Wskazał, że przywrócenie woj. częstochowskiego to szansa na rozwój miasta oraz regionu.

„Z przykrością zauważam jednak, że podobnie jak wiele innych kwestii ważnych dla mieszkanek i mieszkańców polskich miast, także sprawa przywrócenia woj. częstochowskiego często okazuje się jedynie tematem polityczny, wykorzystywanym w trakcie kampanii wyborczych” – napisał Matyjaszczyk.

Marginalizacja władzy lokalnej, brak proporcjonalnych inwestycji, ukrycie tożsamości regionalnej w cieniu Górnego Śląska i oddalenie od centrum decyzyjnego (Katowic) – to wymienione w apelu załączonym do listu skutki likwidacji woj. częstochowskiego, które w 1999 r. zostało częścią woj. śląskiego.

W apelu wskazano, że w przeszłości region częstochowski był znaczącym ośrodkiem przemysłu metalurgicznego, chemicznego i włókienniczego, a obecnie coraz mocniej rozwija się w nim m.in. przemysł motoryzacyjny. Częstochowę opisano jako miasto z dużym potencjałem akademickim, społecznym oraz kulturowym.

„Wierzymy, że reaktywacja województwa wzmocni potencjał gospodarczy regionu, poprawi zarządzanie lokalne, umożliwi sprawiedliwszą dystrybucję środków, odtworzy poczucie tożsamości i wspólnoty wśród mieszkańców” – głosi apel, który poza prezydentem Częstochowy podpisali przedstawiciele lokalnych stowarzyszeń i Nowej Lewicy.

Kilka tygodni wcześniej w Urzędzie Miasta Częstochowa odbyła się zorganizowana przez sygnatariuszy apelu konferencja z okazji 50-lecia utworzenia woj. częstochowskiego.

Również Rada Miasta Bielsko-Biała wystosowała pod koniec czerwca apel „do wszystkich właściwych organów RP, zarówno władzy ustawodawczej, jak i wykonawczej” o podjęcie działań zmierzających do utworzenia województwa oraz sejmiku województwa z siedzibą w Bielsku-Białej.

Według radnych, nowe województwo powinno objąć samorządy z terenów Bielska-Białej, Żywiecczyzny, Śląska Cieszyńskiego i Małopolski, które przed reformą administracyjną z 1999 r. wchodziły w skład woj. bielskiego.

„Są to obszary o wyraźnej tożsamości regionalnej, kulturowej i gospodarczej, wyróżniające się unikalnymi wartościami i specyficznymi potrzebami, które wymagają większej samodzielności administracyjnej” – podkreślili radni.

W ich ocenie, utworzenie nowego województwa umożliwi skuteczniejsze zarządzanie zasobami regionu oraz wdrażanie strategii rozwoju dopasowanych do uwarunkowań historycznych i kulturowych. Zwiększona autonomia ma w ich ocenie pobudzić aktywność obywatelską i gospodarczą. Zdaniem samorządowców z Bielska-Białej nowe województwo powinno zostać powołane najpóźniej do 2027 r., aby mogło przygotować się do nowej perspektywy budżetowej Unii Europejskiej na lata 2028-2034. Radni zaapelowali także o wsparcie do parlamentarzystów z regionu.

W 2023 r. Instytut Sobieskiego opublikował raport „Korekta układu województw – ku równowadze rozwoju”. Wskazano w nim, że część dawnych miast wojewódzkich – m.in. Częstochowa – została zmarginalizowana przez reformę administracyjną z 1999 r. Bielsko-Białą podano jako przykład miasta, gdzie granica nowego województwa nie współgra z faktycznym obszarem funkcjonalnym, co powoduje np. problemy z organizacją transportu publicznego na granicy woj. śląskiego i małopolskiego.

Sama nazwa woj. śląskiego od lat wzbudza dyskusje wśród regionalistów. Administracyjnie obejmuje ono bowiem zarówno część terenów Górnego Śląska, jak i część terenów Małopolski i nie tylko. Dotychczasowe apele działaczy regionalnych dotyczyły zmiany nazwy województwa na śląsko-małopolskie oraz uwzględnienie małopolskiej symboliki w jego herbie i fladze.

Obecne woj. śląskie zostało utworzone w 1999 r. z połączenia większości terenów woj. bielskiego, częstochowskiego i katowickiego. Był to efekt reformy administracyjnej, na mocy której liczbę województw zmniejszono z 49 do 16. Wówczas wprowadzono także trójstopniowy podział terytorialny kraju na województwa, powiaty i gminy.

pato/ par/