Wiceszef MSWiA o zmianach granic miast i gmin: samorządy w tym obszarze zawsze będą podzielone

Do końca lipca rząd ma czas na decyzje w sprawie zmiany granic miast i gmin. Miasta argumentują najczęściej, że muszą się rozrastać, a gminy wiejskie oponują, bo mogą stracić podatników. Przesunięcia budzą zazwyczaj duże emocje zarówno wśród samorządowców, jak i mieszkańców.

Tegoroczny projekt rozporządzenia był już opiniowany przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, ale w poniedziałek MSWiA opublikowało jego zmienioną wersję. Dlatego dokument w środę ponownie był przedmiotem dyskusji. Stanowczy sprzeciw wobec nowych rekomendacji wyrazili włodarze gmin.

O komentarz w tej sprawie PAP poprosiła wiceszefa MSWiA Tomasza Szymańskiego, według którego „strona samorządowa w tym obszarze zawsze będzie podzielona”. Wiceminister zaznaczył, że Związek Miast Polskich zawsze będzie wspierał działania miast, a Związek Gmin Wiejskich – gmin. Jego zdaniem głosy sprzeciwu wyrażane przez włodarzy gmin i miast są zrozumiałe, ponieważ potencjalnej utracie terenu przez JST towarzyszą emocje.

„To zawsze będzie budziło emocje. Dlatego też idziemy dalej, żeby uporządkować tę kwestię, bo nie chcę więcej jako były samorządowiec, jako parlamentarzysta, a obecnie wiceminister brać udziału właśnie w tego typu działaniach, które są bardzo mocno nacechowane emocjami, które co roku mogą się wydarzać, ponieważ nawet ostatniego (dnia) grudnia można zwołać sesję rady gminy, podjąć uchwałę o próbie zajęcia, przejęcia części gminy” – zaznaczył Szymański.

W ocenie wiceministra możliwość takich rozwiązań nie wpływa dobrze na współpracę i relacje międzyludzkie między sąsiadującymi gminami. „Dlatego też nasza propozycja, żeby zmienić te zasady, zrobić tego typu rzeczy raz na kadencję, żeby wspólne były stanowiska, uzgodnienia, rozliczenia i szerokie konsultacje społeczne” – podkreślił.

Zapytany o to, czy możliwa jest zmiana prawa w tej kwestii, zaznaczył, że „już w poniedziałek odbędzie się zespół programowania prac rządu, gdzie w propozycjach strony samorządowej, nad którymi pracowaliśmy, jest ujęta kwestia nowego podejścia do podziału (…) zmiany granic”.

Propozycje zmian w ustawie o samorządzie gminnym w zakresie procedury wnioskowej o zmiany granic jednostek samorządu terytorialnego zostały wypracowane wspólnie przez stronę rządową i samorządową. W czerwcu podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego przedstawił je wiceminister Szymański.

Przekazał, że obecne rekomendacje są wynikiem drugiego posiedzenia Zespołu do Spraw Ustroju Samorządu, Obszarów Miejskich i Metropolitalnych w KWiRST, który zwołany został na prośbę strony samorządowej. Propozycja spotkania – jak powiedział – złożona została również przez poszczególnych włodarzy jednostek samorządu terytorialnego oraz współprzewodniczącego Komisji Wspólnej ze strony samorządowej Marka Wójcika.

Wiceszef MSWiA zaznaczył, że na posiedzeniu szukano aspektów, które „łączą, a nie dzielą”. Dodał, że w trakcie obrad padły propozycje kompromisowe, a część włodarzy przedstawiła warianty, które wykraczały poza pierwotną propozycję i zmniejszały obszar, który miałby zostać przejęty. Zdaniem wiceministra wypracowywane rozwiązania „zawsze muszą być wynikiem konsensusu”. Podkreślił, że te pierwotne – dotyczyły wyłącznie uzgodnionych pomiędzy dwiema jednostkami samorządu terytorialnego podziałów. Drugi projekt dotyczył z kolei kwestii, wobec których strony zaproponowały kompromisowe rozwiązania.

„Pewne rzeczy, które zostały wyartykułowane, znalazły się w drugim projekcie rozporządzenia Rady Ministrów, który podlegał konsultacjom i opiniom międzyresortowym” – wskazał.

W sumie w 2025 r. do MSWiA wpłynęło 28 wniosków samorządów dotyczących ustalenia granic gmin i miast, nadania statusu miasta czy zmiany nazwy gminy. Pozytywną rekomendację resortu – po wcześniejszych negatywnych ustaleniach – otrzymały m.in. wnioski dotyczące m.in. Słupska, Radomia czy Chełma, gminy Chełm i miasta Chełm (woj. lubelskie), miasta Radom oraz gmin: Jedlnia-Letnisko, Kowala, Jastrzębia (woj. mazowieckie) oraz miasta Olsztyn i gminy Purda (woj. warmińsko-mazurskie). W woj. pomorskim taka sytuacja dotyczy wniosków: miasta Słupsk i gmin Redzikowo i Kobylnica, miasta Lębork i gminy Nowa Wieś Lęborska oraz miasta Ustka i gminy Ustka.

Rząd rozpatruje wnioski w ciągu roku od dnia ich złożenia, nie później jednak niż do 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy, w którym ma nastąpić zmiana. Rozporządzenie w tej sprawie wejdzie w życie 1 stycznia 2026 r. 

kblu/ jann/ mhr/