Transport publiczny, a potrzeby osób starszych. MI wyjaśnia

Grupa posłów skierowała do resortu infrastruktury interpelację w sprawie bezpłatnej komunikacji miejskiej. Parlamentarzyści zwrócili uwagę, że Gorzów Wielkopolski od 1 stycznia 2026 r. jako pierwsze miasto wojewódzkie w Polsce planuje wprowadzenie bezpłatnej komunikacji miejskiej dla mieszkańców. 

Zgodnie z informacją na stronie urzędu miasta, od przyszłego roku mieszkańcy, którzy rozliczają podatek w Gorzowie Wielkopolskim, będą uprawnieni do skorzystania z tego rozwiązania. Pozostałe osoby będą musiały zapłacić za przejazd.

„Nadal bilety jednorazowe dostępne będą w biletomatach mobilnych dostępnych w autobusach i tramwajach oraz w aplikacjach operatorów zewnętrznych, którzy mają zawarte stosowne umowy z MZK” – czytamy na stronie urzędu miasta.

Urzędnicy planują też odejście od jednorazowych biletów papierowych dystrybuowanych za pośrednictwem kiosków i punktów kasowych oraz okresowych w formie legitymacji ze znaczkiem.

„Bilet jednorazowy będzie można zakupić w dowolnym czasie i posiadać go w aplikacji zewnętrznej a skasować w momencie wsiadania do pojazdu skanując kod QR, który dostępny będzie w okolicy drzwi wejściowych oraz wewnątrz autobusu czy tramwaju” – poinformowali urzędnicy.

Na tą kwestię zwrócili uwagę posłowie, którzy uważają, że „wprowadzenie elektronicznego systemu biletowego może wykluczać osoby starsze, które nie posługują się nowoczesnymi technologiami, z możliwości korzystania z transportu publicznego”.

W związku z powyższym skierowali do Ministerstwa Infrastruktury pytanie, czy resort planuje wprowadzenie regulacji lub programów wspierających dostosowanie systemów transportu publicznego do potrzeb osób starszych oraz innych grup wykluczonych cyfrowo, aby zapewnić im równy dostęp do usług transportowych.

Odpowiedzi na interpelację udzielił wiceminister infrastruktury Stanisław Bukowiec, który podkreślił, że „już obecnie na podstawie obowiązujących przepisów ustawy o publicznym transporcie zbiorowym organizator, planując i organizując przewozy o charakterze użyteczności publicznej, powinien uwzględnić potrzeby tej grupy osób”.

„Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym przy udzielaniu zamówienia publicznego na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego, w dokumentach zamówienia organizator może uwzględnić w szczególności normy jakości i powszechną dostępność świadczonych usług, w tym między innymi rozwiązania techniczne zastosowane w środkach transportu służące dogodnej obsłudze pasażerów oraz standard wyposażenia środków transportu” – wyjaśnił wiceminister.

W swojej odpowiedzi Stanisław Bukowiec powołał się też na art. 21 ust. 1a ww. ustawy, zgodnie z którym przy udzielaniu zamówienia publicznego na wykonanie publicznego transportu zbiorowego organizator musi uwzględnić potrzeby osób niepełnosprawnych i o ograniczonej zdolności ruchowej.

Podobne rozwiązania były planowane w Warszawie. W tej sytuacji interwencję podjął Rzecznik Praw Obywatelskich, który zaznaczył, że wprowadzenie ograniczeń w płatnościach gotówką za bilety komunikacji miejskiej może ograniczać dostępność transportu zbiorowego dla mieszkańców gminy, a tym samym prowadzić do wykluczenia komunikacyjnego.

„Biorąc pod uwagę skalę zjawiska wykluczenia transportowego w Polsce (co może dotyczyć nawet jednej trzeciej ludności), należy ze szczególną ostrożnością formułować przepisy prawa miejscowego i postanowienia regulaminów, które mogą pogorszyć sytuację” – informuje komunikat na stronie RPO.

Jak podkreśliło Biuro Rzecznika, gminy mogą podejmować działania zachęcające mieszkańców do płatności bezgotówkowych za przejazdy komunikacją miejską i wprowadzać preferencje polegające np. na rezygnacji z opłat manipulacyjnych.

„Zgodnie jednak z ustawą o Narodowym Banku Polskim, znakami pieniężnymi RP są banknoty i monety - prawne środki płatnicze. Dlatego gmina (czy spółka komunalna) nie powinna w drodze regulacji wewnętrznych doprowadzać do faktycznego wyłączenia możliwości opłacenia gotówką przejazdu komunikacją miejską” – wyjaśnił RPO.

mc/