Operatorzy, audyty, efekty - nowa jakość w programie Czyste Powietrze

Czyste Powietrze jest jednym z największych programów społeczno-klimatycznych w Europie. Realizuje go Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) we współpracy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW) i pod nadzorem Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

„Program wszedł w dojrzałą fazę. Po reformie odpowiada na realne potrzeby i zapewnia kompleksowy system wsparcia, który umożliwia bezpieczną i efektywną energetycznie modernizację domów. Wprowadziliśmy rozwiązania, które wzmacniają bezpieczeństwo beneficjentów, dają lepszą kontrolę nad środkami publicznymi i gwarantują trwałość osiągniętych efektów” - mówi Robert Gajda, zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW.

Filary nowego podejścia

Obowiązkowy audyt energetyczny, wsparcie operatorów i zabezpieczony budżet to fundamenty nowego podejścia.

Finansowanie programu Czyste Powietrze jest zabezpieczone dzięki pozyskanym przez obecny rząd środkom: 13 mld zł z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), 7,9 mld zł z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS) oraz 10 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego.

Operatorzy - gminy i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej - stali się pierwszym punktem kontaktu dla mieszkańców. Oferują kompleksowe wsparcie: od analizy potrzeb, przez pomoc w formalnościach, aż po wizytację zakończonej inwestycji. W całej Polsce działa już ponad 1300 operatorów, a 90 proc. gmin prowadzi punkty konsultacyjne. Do tej pory operatorzy złożyli ponad 18 tys. wniosków, co stanowi ponad 40 proc. nowych zgłoszeń.

Audyt energetyczny - obowiązkowy w programie Czyste Powietrze od 31 marca 2025 r. - to nie tylko formalność, ale narzędzie planowania. Wskazuje najbardziej efektywne działania i dzięki niemu beneficjenci podejmują świadome decyzje i maksymalizują efekty inwestycji. Nowe zasady wymagają osiągnięcia standardu energetycznego budynku, potwierdzonego świadectwem energetycznym po realizacji przedsięwzięcia.

„Modernizacja domów to inwestycja w zdrowie, komfort i przyszłość. Zreformowany program Czyste Powietrze wspiera Polaków w podejmowaniu mądrych decyzji, które przynoszą trwałe efekty. Nowoczesne urządzenia grzewcze, lepsza izolacja, wymiana nieszczelnych okien - to wszystko przekłada się na ograniczenie zużycia energii, domowe rachunki pod kontrolą i lepszą jakość powietrza - mówi Robert Gajda.

Fotowoltaika i gaz poza nowym programem

W nowej odsłonie programu Czyste Powietrze obowiązują limity jednostkowych dotacji, by racjonalizować wydatki. Dzięki temu nowa konstrukcja programu chroni beneficjentów przed błędami i nieuczciwymi praktykami wykonawców.

Istotną zmianą jest wyłączenie z kosztów kwalifikowanych instalacji fotowoltaicznych oraz zakupu i montażu kotłów gazowych. Wnioski dotyczące kotłów gazowych zamontowanych w ubiegłym roku są przyjmowane w ramach odrębnego, uzupełniającego naboru na starych zasadach.

Skala działań i finansowanie

W tym roku, w ramach nowej odsłony programu Czyste Powietrze, przyjęto już 41,9 tys. wniosków o dofinansowanie opiewające na 2,6 mld zł. Podpisano 21,4 tys. umów i wypłacono beneficjentom 57,7 mln zł. Wypłaty te dotyczą w przeważającej mierze zaliczek, ponieważ większość właścicieli domów jest w trakcie realizacji inwestycji.

Od początku programu Czyste Powietrze, który ruszył we wrześniu 2018 r., podpisano 939,5 tys. umów o dofinasowanie, a wypłaty przekroczyły 18,5 mld zł. Beneficjenci programu zrealizowali ponad 551 tys. inwestycji, w tym wymienili 450 tys. kopciuchów.

Źródło: NFOŚiGW