Rekompensaty i sądowa kontrola zmiany granic gmin. Do Sejmu trafił poselski projekt ustawy

Projekt nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym złożyli w Sejmie posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego. Zaproponowane przepisy doprecyzowują zasady zmiany przebiegu granic pomiędzy gminami. 

„Zasadniczą i najważniejszą zmianą proponowaną w ramach niniejszej nowelizacji jest zapewnienie sądowej kontroli zasadności przeprowadzenia zmiany przebiegu granicy pomiędzy gminami z punktu widzenia konstytucyjnych i ustawowych przesłanek kształtowania zasadniczego podziału terytorialnego kraju” – wskazano w uzasadnieniu do projektu.

W projekcie zaproponowano również przepisy dotyczące wzajemnych rozliczeń pomiędzy gminami. 

Jak wskazano w projekcie, do wniosku o zmianę granic trzeba będzie dołączyć prognozę skutków finansowych proponowanej zmiany granic gmin, która będzie obejmowała: prognozę wpływu zmiany granic gmin na wynik budżetów gmin objętych zmianą z wyłączeniem odpowiednio dochodów i wydatków, szacunkowe koszty nabycia mienia komunalnego oraz szacunkowe koszty jednorazowe i stałe wprowadzenia zmiany granic gmin.

Prognoza powinna zostać sporządzona w oparciu o powszechnie dostępne dokumenty, w szczególności wieloletnie prognozy finansowe gmin objętych zmianą granic. Musi też obejmować okres trzech kolejnych lat budżetowych następujących po upływie roku budżetowego, w którym zainteresowana rada gminy występuje z wnioskiem.

„W sytuacji, gdy z prognozy wynika, że wskutek zmiany granic gmin wynik budżetu gminy, której terytorium ulega pomniejszeniu, ulegnie pogorszeniu w stosunku do wyniku sprzed tej zmiany, gminie przysługuje od gminy, której rada wystąpiła z wnioskiem o ustalenie granic gmin, rekompensata z tytułu zmiany granic” – wskazano w projekcie. „Wysokość rekompensaty nie może być niższa niż 30 proc. wartości oszacowanego pogorszenia wyniku budżetu gminy przed i po zmianie granic” – dodano.

Jak zaproponowano w projekcie, w prognozie powinny zostać określone zalecenia w zakresie wysokości, trybu i zasad wypłaty rekompensaty. Rekompensata ma być ustalana dla każdego roku budżetowego po zmianie granic objętego prognozą. W przypadku sporów majątkowych w tym zakresie, rozstrzygać mają sądy powszechne.

Posłowie zaproponowali doprecyzowanie zasad dotyczących konsultacji społecznych, w tym obowiązek przeprowadzania referendum lokalnego.

„W gminie objętej wnioskiem o ustalenie granic gmin przeprowadza się referendum lokalne w sprawie ustalenia granic gminy w przypadku gdy: 1) wnioskiem objęte jest terytorium przekraczające 10 proc. terytorium gminy lub zamieszkiwane przez co najmniej 10 proc. mieszkańców gminy, lub 2) z prognozy finansowej, o której mowa w art. 4bb, wynika że wskutek zmiany granic dochody ogółem gminy ulegną obniżeniu o co najmniej 10 punktów procentowych” – wskazano w projekcie.

Jak określono w projekcie przeprowadzenie referendum w sprawie ustalenia granic gminy będzie obowiązkowe także w przypadku, gdy w wyniku przeprowadzonych konsultacji społecznych mieszkańcy wyrażą sprzeciw wobec proponowanej zmiany terytorialnej. Aby referendum było obligatoryjne, w konsultacjach musi wziąć udział co najmniej 20 proc. uprawnionych.

Zgodnie z zaproponowanym projektem, z wnioskiem o zmianę granic zainteresowana rada gminy będzie mogła wystąpić nie częściej niż raz na pięć lat. Ponowny wniosek złożony przed upływem tego terminu nie będzie rozpatrywany.  

Obecnie projekt nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym został skierowany do konsultacji społecznych i do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne oraz Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji Kancelarii Sejmu.

mr/