Koniec „godzin czarnkowych”. Dwie nowelizacje Karty nauczyciela z podpisem prezydenta

Najważniejszą zmianą, na którą nauczyciele czekali od dawna jest zniesienie godzin dostępności nauczycieli, czyli tzw. godzin czarnkowych. 

Godziny te obowiązują od 1 września 2022 r. Nazwę zawdzięczają ówczesnemu ministrowi edukacji i nauki Przemysławowi Czarnkowi, który je wprowadził. To jedna godzina tygodniowo, podczas której w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy, nauczyciel został zobowiązany do „dostępności w szkole” po to, by „odpowiednio do potrzeb prowadzić konsultacje dla uczniów lub wychowanków lub ich rodziców”.

„Poprzednim razem została podpisana ta najważniejsza ustawa w odniesieniu do Karty nauczyciela, dziś podpisane dwie kolejne ustawy. Mimo, że są co do tych ustaw pewne uwagi, także jak przyjrzymy się głosowaniu w polskim parlamencie to widać, że szło ono wbrew pewnym podziałom politycznym, to uznałem, że przed 1 września (…) warto aby wszystkie trzy ustawy odnoszące się do Karty nauczyciela były podpisane” – powiedział prezydent Karol Nawrocki 

Druga nowelizacja dotyczy zatrudniania w niepublicznych szkołach i placówkach nauczycieli specjalistów: pedagogów, psychologów i logopedów. Zgodnie z nowelą od 1 września 2025 r. do 31 sierpnia 2027 r. będzie można powierzać im zadania dotyczące pomocy psychologiczno-pedagogicznej w wymiarze nie wyższym niż dziewięć godzin tygodniowo (a nie jak dotąd nie wyższym niż cztery godziny) na podstawie innej niż umowa o pracę. Chodzi m.in. o umowę-zlecenie czy umowę B2B (umowa z osobą, która prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą).

W czwartek, 21 sierpnia br. prezydent podpisał tzw. dużą nowelizację Karty nauczyciela. 

Dokument zawiera regulacje wypracowane przez Zespół do spraw pragmatyki zawodowej nauczycieli, w którego skład wchodzą przedstawiciele rządu, związków zawodowych zrzeszających nauczycieli oraz ogólnopolskich organizacji JST. Większość jej zapisów, z wyjątkiem kilku pociągających za sobą skutki finansowe dla samorządów, ma obowiązywać od 1 września 2025 r.

W nowelizacji uszczegółowiono przepisy dotyczące warunków obliczania wynagrodzenia nauczycieli za godziny ponadwymiarowe i godziny zastępstw doraźnych. Określono m.in. przypadki, w których nauczyciel zachowuje albo traci prawo do wynagrodzenia za przydzielone, ale niezrealizowane godziny ponadwymiarowe. Nauczyciel otrzyma wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, mimo że ich nie zrealizował, jeśli w tym czasie realizował przydzielone mu przez dyrektora szkoły zajęcia uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów.

Wprowadzono zapisy, które mają wyeliminować przypadki przydzielania nauczycielom zastępstw doraźnych za nieobecnych nauczycieli do realizacji w czasie, w którym powinni oni realizować zajęcia w ramach obowiązującego ich tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Chodzi o nauczycieli bibliotekarzy i nauczycieli specjalistów.

Nowelizacja przesuwa też termin wypłaty składników wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac. Składniki te będą wypłacane miesięcznie lub jednorazowo z dołu do piątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który przysługuje to wynagrodzenie.

Nowela umożliwia także nauczycielom, którym do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, skorzystanie z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową.

Przywrócona zostaje też możliwość powierzenia stanowiska dyrektora szkoły lub placówki na kolejny okres bez konieczności przeprowadzenia konkursu. 

Od 1 stycznia 2026 r. w życie mają wejść przepisy dotyczące m.in. odpraw emerytalnych i nagród jubileuszowych, w tym wprowadzenie nagrody jubileuszowej za 45 lat pracy (w wysokości 400 proc. wynagrodzenia) i podwyższenie nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy (z 250 do 300 proc. wynagrodzenia).

Rozszerzona wtedy też zostanie grupa nauczycieli uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego o nauczycieli, którzy dotychczas nie byli do niego uprawnieni.

mo/