Powiaty o dotacji na nieodpłatną pomoc prawną: jest stanowczo zaniżona

W opinii do projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości kwoty bazowej w 2026 r. ZPP po raz kolejny upomniał się o wyższą dotację dla powiatów na realizację zadań związanych z nieodpłatną pomocą prawną i poradnictwem obywatelskim. Według samorządowców wskazana w projekcie kwota 6310 zł jest za niska.

„Zaproponowana wysokość kwoty bazowej jest stanowczo zaniżona, co zgłaszamy nieustająco od lat. Postulujemy podniesienie kwoty bazowej i uzupełnienie luki, jaka związana jest z zaniżaniem dotacji od lat” – wskazano w uwagach do projektu.

Przypomniano, że w uzasadnieniu projektodawca wskazał, że w ciągu 10 lat wysokość kwoty bazowej wzrosła jedynie o 18,52 proc., podczas gdy inflacja w tym okresie wyniosła 61,5 proc.

„Gdyby przyjąć wskaźnik inflacji (bez uwzględniania inflacji w roku obecnym) to wówczas kwota bazowa powinna wynosić co najmniej 8317 zł. W uzasadnieniu projektodawca sam zauważa, że na przestrzeni tych 10 lat przeciętne wynagrodzenie wzrosło o 81 proc. a minimalne wynagrodzenie wzrosło o 152 proc. Zatem nie rozumiemy, dlaczego dostrzegając te prawidłowości projektodawca nadal proponuje kwotę bazową, która jest zaniżona, przez co dotacja ma realnie mniejszą wartość nabywczą” – wskazano.

Według przedstawicieli powiatów „kwota bazowa została określona z naruszeniem zasad wyrażonych w art. 129 ustawy o finansach publicznych oraz art. 49 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego”.

Wskazano, że zgodnie z art. 129 ustawy o finansach publicznych kwoty dotacji celowych na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone odrębnymi ustawami jednostkom samorządu terytorialnego określane są przez dysponentów części budżetowych według zasad przyjętych w budżecie państwa do określenia wydatków podobnego rodzaju, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

„W niniejszym wypadku nie ma odrębnych przepisów, które określałyby wysokość kwoty bazowej, bowiem sama ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej nie określa metodologii ustalenia wysokości dotacji” – zaznaczono. 

Zgodnie z projektem rozporządzenia opublikowanym przez Rządowe Centrum Legislacji, w 2026 r. kwota bazowa stanowiąca podstawę ustalenia wysokości dotacji na finansowanie zadań polegających na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej ma wynieść 6310 zł. Obecnie kwota ta wynosi 6104 zł, co oznacza, że w przyszłym roku ma wzrosnąć o 204 zł, czyli około 3 proc.

mr/