MKiŚ: chcemy nadać nowy impuls dla geotermii w Polsce

Wiceminister resortu klimatu i środowiska oraz Główny Geolog Kraju Piotr Dziadzio w wywiadzie dla PAP tłumaczy m.in., jaki jest potencjał geotermalny w Polsce, ile już zainwestowaliśmy w taki rodzaj energii oraz jaką przyszłość może mieć geotermia w naszym kraju.

Choć potencjał wykorzystania energii geotermalnej w Polsce jest mocno ograniczony, to chcemy jej nadać nowy impuls, inwestując znaczne środki finansowe, z różnych źródeł. Wkrótce pojawią się nowe programy dedykowane geotermii - mówi w rozmowie z PAP wiceszef MKiŚ Piotr Dziadzio.

PAP: Panie ministrze, jaki jest potencjał geotermalny w Polsce?

Piotr Dziadzio: Zasoby geotermalne w Polsce są powiązane głównie z występowaniem wód podziemnych, których temperatura na wypływie z ujęcia wynosi nie mniej niż 20 stopni Celsjusza. Potencjał geotermalny związany z występowaniem wód termalnych w Polsce jest szczególnie duży na Niżu Polskim (obszar centralnej Polski), w Karpatach Wewnętrznych (głównie niecka podhalańska) - te obszary są dobrze rozpoznane i przez to znacznie ograniczone jest tam ryzyko inwestycji. Gorzej wygląda sytuacja w Karpatach Zewnętrznych, zapadlisku przedkarpackim oraz w Sudetach, te jednostki geologiczne nie mają wysokiego potencjału, chociaż Sudety wymagają dodatkowych prac weryfikacyjnych.

PAP: W debacie czasami pojawiało się stwierdzenie, że siedzimy na "geotermalnym piecu" i wystarczy do tych zasobów sięgnąć. Jak to wygląda w rzeczywistości?

P.D.: Na obszarze Polski temperatura wód podziemnych występujących na głębokościach do 4 km wynosi od ok. 20 do 95 stopni. Nie udokumentowano natomiast zasobów wysokotemperaturowych, gdzie temperatury wód przekraczają 100 stopni. Przeważająca ilość wód termalnych znajdujących się na terytorium Polski charakteryzuje się niską temperaturą i wysoką mineralizacją, co powoduje, że potencjał wykorzystania energii geotermalnej w tym zakresie jest mocno ograniczony, chociaż przy współpracy z pompami ciepła istnieją spore możliwości ich zagospodarowania, przede wszystkim w ciepłownictwie. Opierając się o dane pochodzące z różnych źródeł, można przyjąć, że potencjał do rozwijania szeroko rozumianej geotermii - przy bardzo optymistycznym podejściu - może znajdować się nawet na połowie terytorium Polski.

PAP: Jaka jest obecna skala inwestycji geotermalnych w Polsce?

P.D: Na chwilę obecną energetyka geotermalna w Polsce znajduje się wciąż na początkowym etapie rozwoju, jednak biorąc pod uwagę, że wody termalne stanowią cenny surowiec wykorzystywany w wielu dziedzinach gospodarki krajowej, ich wykorzystanie cieszy się stale rosnącym zainteresowaniem. Na koniec kwietnia br. w mocy pozostają 24 koncesje na wydobywanie wód termalnych. Ponadto aktualne są 94 projekty robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie wód termalnych.

Wzrost zainteresowania możliwością wykorzystania wód termalnych jako źródła ogrzewania w Polsce nastąpił z początkiem lat 90. XX w. Od tego czasu na terenie kraju powstało sześć komunalnych ciepłowni geotermalnych. W przeciągu ostatnich kilku lat uruchomiono także trzy lokalne geotermalne systemy ciepłownicze, służące do zaopatrzenia w ciepło pojedynczych budynków użyteczności publicznej. Całkowita zainstalowana moc geotermalna ciepłowni geotermalnych zaopatrujących sieci c.o wynosi ok. 76 MWt. Należy pamiętać, że geotermia to nie tylko energia cieplna. Wody termalne wykorzystywane są również w ok. 20 ośrodkach rekreacyjnych, kilkunastu uzdrowiskach, w warzelni soli oraz w zakładzie hodowli ryb. Kolejne inwestycje są w planach lub w trakcie realizacji.

PAP: Mówił Pan wcześniej, że skala potencjału geotermalnego jest ograniczona. Czy zatem geotermia ma szansę na rozwój? Jaka będzie jej przyszłość?

P.D.: Polityka energetyczna Polski do 2040 r. przewiduje stopniowy wzrost znaczenia geotermii w ciepłownictwie systemowym. PEP2040 wskazuje jednocześnie, że określenie potencjału geotermalnego wymaga dużych nakładów finansowych przy dużym stopniu niepewności, ale wykorzystanie tego typu źródeł ma wiele zalet i stanowi szansę dla rozwoju lokalnego ciepłownictwa. Energia geotermalna jest jednym z komponentów dopełniających realizację celu OZE w ciepłownictwie, umożliwiającym osiągnięcie pułapu ok. 28 proc. OZE w ww. sektorze do 2030 r. Przewiduje się, że udział energii geotermalnej w zużyciu energii z OZE w ciepłownictwie i chłodnictwie będzie stopniowo wzrastać.

Chciałbym zwrócić uwagę, że oprócz rozwoju klasycznej geotermii obserwujemy również rozwój technologii związanej z pompami ciepła dużej mocy. Ich zastosowanie w geotermii niskotemperaturowej, czyli wykorzystaniu ciepła pochodzącego z najpłytszych części Ziemi, przyczyni się również do rozwoju tego obszaru. Ostatecznie geotermia będzie rozwijała się dynamiczniej niż w poprzednich latach, wykorzystywana w różnoraki sposób w zależności od lokalnych warunków geologicznych.

PAP: Jakie są bariery rozwoju geotermii w Polsce?

P.D.: Przede wszystkim są to wysokie koszty wykonania odwiertów. Dochodzą problemy z zapleczem w zakresie produkcji maszyn i urządzeń do wysokosprawnych, innowacyjnych systemów ciepłowniczych i elektroenergetycznych wykorzystujących energię geotermalną. Istotnym ograniczeniem jest też brak funduszu ubezpieczenia od ryzyka w projektach geotermalnych, procedury związane z podłączeniem do sieci ciepłowniczej.

PAP: Wskazał Pan na aspekt finansowy. Jakie zatem działania ma zamiar podjąć ministerstwo i jakie środki uruchomić, aby rozruszać inwestycje geotermalne?

P.D.: Rozwój większości technologii odnawialnych źródeł energii, w tym geotermii, wymaga wsparcia nie tylko na poziomie finansowym, ale również merytorycznym. W MKiŚ pracujemy nad koncepcją Wieloletniego Programu Rozwoju Wykorzystania Zasobów Geotermalnych w Polsce - taką mapą drogową rozwoju geotermii w Polsce. Obejmuje ona prace badawcze, pilotażowe i wspomagające dla rozwoju m.in. wykorzystania różnych źródeł ciepła. W ostatnich latach tylko na dwa programy geotermalne "Polska Geotermia Plus" oraz "Ciepłownictwo Powiatowe" przeznaczyliśmy 1,1 mld zł.

W najbliższym czasie chcemy wdrożyć dwie formy wsparcia wykorzystujące środki unijne. Pierwszy to KPO, którego alokacja wyniesie 300 mln euro oraz projektowany program "Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko 2021-2027" z budżetem ok. ok. 500 mln euro. Chcemy też uruchomić kilka programów wykorzystujących środki NFOŚiGW. Jednym z nich będzie drugi nabór "Polskiej Geotermii Plus", który ma ruszyć jesienią 2021 r. Oprócz dotychczasowego zakresu programu, dodatkowym wsparciem mają być objęte działania związane z modernizacją i rekonstrukcją otworów geotermalnych oraz wdrażanie technologii innowacyjnych. Prowadzimy także rozmowy na temat uruchomienia pilotażowego programu wparcia dla gmin o statusie uzdrowiska. Celem programu ma być poprawa jakości powietrza w polskich uzdrowiskach, poprzez zwiększenie wykorzystania technologii geotermii płytkiej. (PAP)

autor: Michał Boroń

mick/ je/ mk/